Nói với lòng mình
Thôi xin giã từ mà lên đường. Còn nắng chiều cho đủ một quyết định. Tôi phải ra đi, vì đêm về, rồi sẽ muộn màng hối tiếc (Ga. 9:4). Kiếm tìm những gì đã mất hay những gì chưa có thì đều cần phải từ giã mà xuất hành. Cổng thành đã lên tiếng trống. Lệnh ban rồi. Hãy can đảm mà đi. Hãy hân hoan mà tới.
Những gì đã mất mà muốn lấy lại thì phải tìm. Mất, bao giờ cũng mất ở nơi nào đó. Không giữ được, bao giờ cũng có nguyên nhân. Bởi thế, phải kiếm, phải tìm.
Những gì chưa có mà muốn có là mơ ước. Mơ ước chẳng bao giờ tự lại mà thành. Muốn thấy những gì mình chưa thấy thì cũng phải tìm, phải kiếm.
Do đấy, tìm kiếm là định luật không gì có thể thay thế được. Dù tìm những gì đã mất hay những gì chưa có cũng không thể tìm trong giấc ngủ. Những gì thấy trong giấc ngủ chỉ là mơ. Mộng mị trong giấc ngủ dù có thần tiên đến đâu cũng chỉ là giấc ngủ. Không thể tìm trong cơn say. Những gì thấy trong cơn say chỉ là ảo giác.
Tìm là bừng tỉnh của toàn thể con người: tâm và trí. Trí soi sáng, nhưng trí cần con tim cho năng lực. Không yêu mến sẽ chẳng có kiếm tìm. Tìm kiếm là sự tỉnh thức cả ý chí và lí trí.
Nuối tiếc một hạnh phúc đã mất mà nay muốn gặp lại thì phải trở về bến bờ mà mình đã đánh rơi. Muốn thấy những gì chưa thấy thì phải tới nơi mà ước mơ đang ẩn náu. Như thế, muốn tìm thì phải đi.
Người ta nói đi tìm chứ không nói tìm! Vì tìm là hàm chứa tìm ở đâu. Do đấy động từ tìm luôn rủ theo động từ đi.
Đi thì mỏi mệt. Lên đường nào cũng cần nhiều phấn đấu. Không đi, thì tìm chỉ là tìm hờ hững. Chỗ này không thấy, phải đi chỗ khác. Có khi phải đi nhiều. Lắm lúc phải đi lâu. Đi không dễ vì chướng ngại trên đường đi. Chướng ngại bên ngoài là nắng mưa. Cản trở nội tâm là lòng nghi ngờ.
Đi là xuất hành. Muốn đi thì phải bỏ lại chốn cũ. Bởi đó, bỏ là cần thiết để đi. Không thể đi nếu không muốn rời chỗ. Để đi và tìm thì phải bỏ chỗ không có mà đến chỗ hi vọng có. Từ đấy, cả ba động từ nối chân nhau thành một cụm từ liên hệ bất khả phân bi: Bỏ-Đi-Tìm.
Bỏ là thái độ không cho phép lòng mình vương vấn. Bỏ là quyết định như lệnh ban hành. Trong khi tìm kiếm, phải đi nhiều bao nhiêu thì cũng phải từ bỏ nhiều bấy nhiêu. Cuộc sống là dòng sông dài. Mỗi chốn đến là một bến đỗ. Mỗi lúc dừng là một kỉ niệm. Có những bến đỗ nhiều lưu luyến. Có chỗ dừng chân rất thơ mộng. Vì thế, nhổ neo chèo thuyền từ giã bến đậu không dễ. Mỗi nhịp khua sóng bắt đầu là một chia li. Có tiếng gọi đi tới tìm kiếm thì cũng không thiếu lời xúi dục bảo dừng tay chèo.
Chuyện người đi tìm 2000 năm xưa
Đời sống thiêng liêng ví như thương gia kia đi tìm các thứ ngọc xinh đẹp. Đi mà không tìm sẽ không thấy. Cả ba động từ bỏ, đi, tìm đều là ba hành động đòi hỏi lòng muốn dũng cảm. Lần mức phân biệt ranh giới gặp được viên ngọc hay không là ý chí chứ không phải tri thức.
Ý chí gọi tới rồi người đi tìm ngọc lên đường. Chỗ ông đang đứng có thể là căn nhà ươn lười, dửng dưng với nhân đức. Ông phải thổi lên tiếng kèn trong linh hồn mà bỏ đi. Chỗ ông tìm mà không thấy, đó có thể là những khúc lộ dây dưa đường đi, lấp lửng lối về. Ông phải thúc lên lệnh ban hành mà quay mặt. Tất cả đều đòi lòng dũng cảm.
Viên ngọc Nước trời chôn giấu nên không một sớm mà thấy. Linh hồn, không phải một lời kinh là chắp cánh bay cao. Viên ngọc, không thấy một lần là xong. Đường thiêng liêng đi tìm nhân đức cũng thế, sương sẽ phủ mờ hàng đêm, bụi cố che khuất hàng ngày. Muốn bay cao phải miệt mài nhiều lắm. Muốn tìm Nước Trời phải trung kiên không ít.
Gặp nhân đức trên đường thiêng liêng cũng như hai trái tim gặp nhau. Nếu họ dừng lại vì đã gặp nhau thì tình yêu ấy sẽ chết. Chuyện kể về người thương gia tìm viên ngọc Nước Trời là ông bán tất cả sản nghiệp mà mua thửa ruộng ấy (Mt. 13:44). Họ phải sáng tạo giữ nhau trong chập chùng cánh bướm. Để giữ nhau thì mỗi ngày họ phải giục giã một mến yêu tìm kiếm sáng tạo mới. Gặp mới chỉ là thấy. Thấy rồi phải đem hết đời nhau mà đổi cho nhau. Gặp nhân đức trên đường thiêng liêng chỉ là khởi điểm của người thương gia thấy viên ngọc. Giờ đây là bán một khung trời cũ. Ôm giữ một lí tưởng mới là luôn luôn phải từ bỏ lí tưởng cũ vì nó có thể quay trở lại. Bởi đó, gặp rồi cũng vẫn phải tiếp tục bỏ và đi.
Ngày nào mà không có ươn lười. Ở đâu chẳng gặp han rỉ làm nguội lòng mến. Bởi thế, đường thiêng liêng sau khi gặp nhân đức vẫn phải tiếp tục từng hơi thở trong cuộc sống của mệnh đề bỏ-đi-tìm. Nước Trời, gặp rồi không có nghĩa là đã có ơn cứu độ. Họ phải dục dã một chiến hữu thiết tha. Khi tình yêu đòi đời nhau hai phải nên một thì Nước Trời cũng thế thôi, phải bỏ hết mà nhập vào Nước Trời.
Tâm sự gởi người đi tìm hôm nay
Giờ đã rõ câu chuyện. Cổng thành vang từng hồi trống hối thúc. Trong cuộc đời có nhiều đoàn viễn khách khác nhau. Tiếng trống cũng ban hành nhiều lệnh khác biệt. Và, bến sông cũng lắm chuyến đò xuôi ngược. Tất cả đang đi tìm. Mỗi người có một lí tưởng riêng để tìm. Mỗi tìm kiếm có một chuyến đò. Ngược xuôi nào cũng là mong thấy, mong gặp điều mình tìm kiếm. Bàn tay vẫy bàn tay. Lời cầu chúc tiễn đưa lời cầu chúc. Ở mỗi cuối trang thư, ở mỗi đầu câu kinh là khấn nguyện cho nhau tìm thấy ước mong.
Giờ đã rõ câu chuyện. Thì cũng hãy gởi cho lòng một nguyện cầu. Tiếng lệnh đã ban hành. Phải bỏ mà đi. Phải lên đường mà tìm. Trong những trống lệnh khác nhau, hãy nghe tiếng lệnh ban hành cho riêng mình. Giữa những con đò xuôi ngược, hãy xuống con đò mà bến lí tưởng của linh hồn thôi thúc. Đoàn lữ hành ngang dọc chiều hướng đi thì hãy chọn đường tìm viên ngọc quý.
Lời nguyện của người đi tìm
Chúa đã bỏ chín mươi chín con chiên ở lại mà đi tìm con chiên lạc. Khi muốn tìm lại tình sử cho Ađam-Evà, Chúa bỏ trời cao mà xuống thấp. Thương mến nhau là đi tìm nhau. Để gặp nhau thì phải bỏ đi một phần đời của mình. Muốn nói ngôn ngữ của người mình thương thì phải quên đi ngôn ngữ của mình. Mồ hôi trên đường bụi, đau khổ nghèo đói là mâm cơm nhân loại mà Chúa đã ngồi xuống ăn chung.
Lời khấn nguyện của con hôm nay là xin cho lòng một trái tim dũng cảm. Con muốn đi và muốn tin. Con muốn bỏ lại căn nhà cũ kĩ, vẫy gọi một chân trời mới. Con muốn đi xa và đi cao, đi hết tiếng thôi thúc của linh hồn đến một nơi rất đẹp theo tiếng gọi của Cha. Con tin rằng có một vùng trời huyền nhiệm. Con muốn tìm một đường thiêng liêng dẫn con tới nơi an nghỉ sau cùng hạnh phúc trong tay Cha: Nước Trời.
Ngoài kia nắng đang chờ. Lệnh ban hành rồi. Con đã nghe tiếng trống vang gọi. Gấp lại trang sách thôi. Con nhất định đi tìm. Xin bỏ lại khung trời cũ.
Lm. Nguyễn Tầm Thường, sj.