Ở chương Tám, chúng ta đã nghe các thánh bàn qua về nhu cầu phải đi từ ảo vọng đến chân lýả . Giờ đây, các ngài sẽ giúp chúng ta đi từ hoài nghi đến đức tin. Trong thời buổi đầy hoài nghi của chúng ta, một số bậc thầy đã gây ra ấn tượng: hoài nghi không chỉ là một tác nhân tiêu cực, mà còn là một tác nhân tích cực giúp nhận thức rằng không hề có chân lý tuyệt đối nào cả. Thật là một điều sai lầm.
Vì “tin là hy vọng về những điều chưa thấy” (Dt 11:1), nên với ơn Chúa Thánh Thần, chúng ta nhất thiết phải tìm cách vượt qua hoài nghi để làm sống động niềm tin của chúng ta vào Thiên Chúa, vào bản thân và tha nhân. Tâm trí nhân loại, khi đã bị tội lỗi làm tổn thương, đương nhiên sẽ tìm đủ lý do để nghi ngờ người khác hoặc cật vấn một giáo lý đức tin nào đó. Nhưng chúng ta cần vượt qua sự hoài nghi, nhờ cầu nguyện và học hỏi, để hiểu biết việc tin tưởng bám chặt vào Thiên Chúa, ngay cả khi mọi sự đều mù mờ – quả thật là một tặng ân. Khi đã được ban tặng đức tin, chúng ta phải cố gắng tìm hiểu những gì chúng ta tin, để rồi có thể truyền thụ cho người khác.
Trong cuộc đời thánh nữ Jeanne de Chantal, chúng ta gặp được một điển hình thú vị về quá trình đi từ hoài nghi đến đức tin. Là ái nữ của một luật sư, Jeanne đã được ăn học thành đạt. Thánh nữ sống vào thời kỳ nước Pháp có nhiều người hoài nghi đức tin Công Giáo và ngả theo chủ thuyết của phái Calvin. Sau khi góa bụa, thánh nữ trở thành môn đệ của thánh Francis de Sales, hăng say phục vụ Giáo Hội và cộng tác với vị thánh giám mục trong việc sáng lập dòng Thăm Viếng. Tuy nhiên, thánh nữ đã phải chịu những giờ phút tăm tối trong tâm hồn. Các chân lý đức tin không còn rạng ngời. Nhưng thay vì làm ầm ĩ về các hoài nghi ấy, thánh nữ Jeanne đã tin tưởng thổ lộ với vị linh hướng thánh thiện của ngài. Thánh Francis de Sales đã khuyên nhủ thánh nữ đừng bao giờ hành động theo sự hoài nghi và bối rối, nhưng hãy tôn vinh Thiên Chúa bằng cách nhiệt thành hiến thân cho những công cuộc ngài đã đảm nhận trong lúc sáng suốt. Cuối cùng, tâm trí thánh nữ Jeanne de Chantal lại được bình an về những nghi vấn giáo lý.
* Mặt trời, tạo vật của Thiên Chúa, duy nhất và như nhau trên toàn thế giới thế nào, thì giáo huấn của Giáo Hội chiếu giãi mọi nơi để soi sáng cho tất cả những ai muốn tìm đến tri thức chân lý cũng như vậy. (Thánh Irenaeus)
* Một người vững vàng về các chứng cứ của Thánh Kinh là một thành đồng của Giáo Hội. (Thánh Jerome)
* Chính đức tin là tác nhân giải thoát, nhờ máu thánh Chúa Kitô. (Thánh Ambrose)
* Như những người bị trôi giạt ngoài biển khơi, lạc mất phương hướng của hải cảng, phải nhờ một dấu chỉ sáng tỏ để tìm lại thủy trình của họ thế nào, thì Thánh Kinh cũng hướng dẫn những người bị trôi giạt trên biển đời tìm lại bến cảng thánh ý Thiên Chúa như vậy. (Thánh Gregory Nyssa)
* Khi đã tự tín, thì lý trí nghèo nàn của nhân loại sẽ dùng những điều kỳ quặc nhất để thay thế cho những tư tưởng thần linh cao siêu nhất. (Thánh Gioan Kim khẩu)
* Thiên Chúa không phải là kẻ lừa phỉnh. Thiên Chúa không đưa ra đề nghị để chúng ta đến nương tựa nơi Người, nhưng rồi lại lánh khỏi chúng ta. (Thánh Augustine)
* Có những người được gọi là thông minh chỉ vì từ ngữ ấy bị lạm dụng. Người thông minh không phải là người nghiên cứu ngôn từ và tác phẩm của các bậc thông thái thời xưa, nhưng là người có tâm hồn sáng suốt, biết đoán định điều tốt điều xấu; với lòng tri ân Thiên Chúa, họ tránh lánh những điều xấu nguy hại cho linh hồn, đồng thời ân cần lưu tâm và thực hiện điều tốt sinh ích cho trần thế. (Thánh Anthony Cả)
* Thiên Chúa là đầu, là giữa, là cuối của tất cả những gì thiện hảo. Nhưng những người thiện hảo không thể tích cực hoặc không thể tin vào họ hơn là tin vào Chúa Giêsu Kitô và Chúa Thánh Thần. (Thánh Mark khổ tu)
* Chúa đã khai sáng cho sự vô tín của tôi, mặc dù rất muộn màng… Với tất cả tâm hồn, tôi đã trở về với Chúa là Thiên Chúa của tôi, Đấng đã đoái đến phận thấp hèn của tôi, dủ thương tuổi trẻ vô tri của tôi và gìn giữ tôi trước khi tôi nhận biết Người, và trước khi tôi biết phân định. (Thánh Patrick)
* Một người kiên vững trong đức tin sẽ không bao giờ lúng túng trong các cuộc thảo luận và khi tranh luận với những người lạc giáo hoặc vô tín, bởi vì trong họ có Chúa Giêsu, Chúa sự bình an và trầm lặng. Sau cuộc thảo luận bình an, một người như thế có thể đưa nhiều người lạc giáo và vô tín trở về nhận biết Chúa Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ chúng ta. (Thánh Barsanuphius)
* Sự cứng lòng của thánh Thomas đã mưu ích cho đức tin của chúng ta hơn là đức tin của các thánh tông đồ khác. Khi thánh nhân chạm đến Chúa Kitô và được cải hóa, thì mọi hoài nghi nơi ngài đều bị loại trừ và đức tin của chúng ta được củng cố. (Thánh Gregory Cả)
* Giáo Hội như một con thuyền chòng chành giữa những ba đào trong cuộc sống với những căng thẳng muôn hình vạn trạng. Bổn phận chúng ta là không được rời bỏ, nhưng phải giữ cho con thuyền ấy đi đúng hướng. (Thánh Boniface)
* Tin là sẵn sàng chết vì danh Chúa Kitô, vì các giới răn của Người, tin tưởng rằng một cái chết như thế sẽ đem lại sự sống; tin là coi sự nghèo khó như những báu tàng, coi sự vô nghĩa và hư không là danh dự và vinh quang đích thực, và vững tâm mình đang có tất cả đang khi chẳng có gì. Nhưng trên hết, tin là đạt được kho tàng vô hình của sự hiểu biết về Chúa Kitô. (Thánh Simeon thần học gia mới)
* Ai dạy dỗ cho linh hồn, nếu không phải là Thiên Chúa? Thế gian này không có một lời dạy dỗ nào tốt hơn là lời dạy dỗ phát xuất từ Thiên Chúa. (Thánh Clare Montefalco)
* Tin là tìm kiếm sự hiểu biết.
Tôi không cố hiểu để tin, nhưng tôi tin để hiểu. (Thánh Anselm)
* Mặc dù cái nhìn chúng ta bị giới hạn và mờ nhạt về những sự rất linh thánh, nhưng chỉ thoáng thấy những sự ấy cũng đã là hoan lạc lắm rồi.
Có ba điều cần thiết cho phần rỗi con người: hiểu biết điều nào phải tin; hiểu biết điều nào phải ước ao; và hiểu biết điều nào phải thực hiện.
Có những điều ta phải nắm giữ bằng đức tin, nhưng lý trí vẫn có thể tìm hiểu; nhờ đó, mọi người đều có thể chia sẻ tri thức về Thiên Chúa một cách dễ dàng, không hoài nghi và lầm lạc. (Thánh Thomas Aquinas)
* Thiên Chúa Ba Ngôi là Đấng tạo thành chúng ta. Thiên Chúa Ba Ngôi là Đấng giữ gìn chúng ta. Thiên Chúa Ba Ngôi là Đấng yêu thương chúng ta mãi mãi. Thiên Chúa Ba Ngôi là niềm vui bất tận của chúng ta. (Chân phúc Julian Norwich)
* Lạy Chúa Thánh Thần là Thần Chân Lý, Chúa là phần thưởng của các thánh, là Đấng an ủi các linh hồn, là ánh sáng trong nơi tăm tối, là sản nghiệp của những người nghèo khó, là kho tàng của những người yêu mến, là thực phẩm cho những người đói khát, là ủi an cho những ai đang lạc bước; tóm lại, nơi Chúa chứa đựng mọi báu tàng. (Thánh Mary Magdalene dei Paoãi)
* Tôi là một người con của Giáo Hội. (Thánh Teresa Avila)
* Chính vì đức tin mà chúng ta đánh đổi hiện tại để lấy tương lai.
Điều làm cho các thánh tông đồ và các thánh tử đạo cam chịu những gian truân kinh khiếp và những cực hình cay đắng là gì, nếu không phải là đức tin, và nhất là đức tin vào sự phục sinh? (Thánh Fidelis Signmaringen)
* Không có đức tin, không ai có thể làm đẹp lòng Thiên Chúa, và nếu không làm đẹp lòng Thiên Chúa, thì không ai có thể được cứu độ, và chẳng có một đức tin nào khác ngoài đức tin Chúa Kitô đã dạy cho các tông đồ của Người. Vì thế, mọi người có trách vụ phải tìm gặp đức tin để sống và chết trong đức tin ấy, mặc dù vì thế mà họ phải chịu mất cả thế gian, vì điều đó có nghĩa là sống hoặc chết đời đời. (Đấng đáng kính William Lloyd)
* Đức tin là ánh sáng thần linh, thuộc về thiên giới, một sự thông phần vào ánh sáng đời đời, khôn thấu, một luồng ánh sáng phát xuất từ thánh nhan Thiên Chúa. (Thánh Gioan Eudes)
* Chúng ta hãy bắt lý trí chúng ta suy phục các chân lý đức tin với lòng khiêm nhượng và đơn sơ của một con trẻ. (Thánh Alphonsus Liguori)
* Con mắt trần gian không nhìn thấy gì bên kia cuộc sống ngày, như con mắt của tôi chẳng nhìn thấy gì bên kia bức tường này khi cửa nhà thờ đã đóng. Con mắt người tín hữu nhìn sâu vào cõi đời đời. (Thánh Gioan Vianney)
* Hãy làm việc một cách đơn giản, đừng phân tích quá đáng. (Đấng đáng kính Francis Liberman)
* Từ năm tôi mười lăm tuổi, tín lý vẫn là nguyên lý căn bản đạo giáo của tôi: tôi không biết một đạo giáo nào khác, tôi không thể biết về một thứ đạo giáo nào khác; đối với tôi, nếu như đạo giáo chỉ là một cảm tình thì nó một giấc mơ và là một sự nhạo báng.
Một ngàn nỗi khó khăn cũng không tạo nên một sự nghi ngờ. (Đấng đáng kính hồng y John Henry Newman)
* Ôi đức tin của chúng ta hiển sáng biết bao! Thay vì kiềm hãm tâm hồn, như thế gian vẫn tưởng, thì lại nâng tâm hồn lên cao và mở rộng khả năng yêu mến của nó. (Thánh Thérèse Lisieux)
* Giây phút tôi nhận biết Thiên Chúa hiện hữu, tôi biết tôi không thể làm gì khác hơn ngoài việc sống cho một mình Người…. Đức tin tước lột mặt nạ khỏi thế giới này và tỏ ra Thiên Chúa trong mọi sự. Đức tin làm cho không còn một sự là không thể, làm cho những từ ngữ như lo lắng, nguy hiểm, và sợ hãi trở nên vô nghĩa, nhờ đó, người tín hữu sống cuộc đời yên hàn thanh thản, với một niềm tin sâu xa – như một con trẻ được mẹ cầm tay. (Đấng đáng kính Charles de Foucauld)
* Khi đi tìm chân lý là bạn đi tìm Thiên Chúa, cho dù bạn có ý thức điều đó hay không. (Chân phúc Theresia Benedicta (Edict Stein))
* Có một số người trải qua cuộc đời như qua một đường hầm, không hề biết đến vẻ huy hoàng, sự an toàn và sức nóng của mặt trời đức tin. (Thánh José Escriva)
Chuyển ngữ: Matthias M. Ngọc Đính, CMC